Mükemmeliyetçilik Nedir? 

Mükemmeliyetçilik kelime anlamı olarak insanlarda pozitif bir çağrışım yaratarak toplumda olumlu bir özellik olarak algılansa da, yapılan araştırmalar gösteriyor ki; Mükemmelliyetçiliğin ortaya çıkardığı bir takım olumsuz durumlar ve sağlık sorunları mevcuttur. Mükemmeliyetçilik erken yaşta başlayan ve giderek yaygınlaşan bir kişilik özelliğidir.

Bir hastalıktan daha çok bir kişilik türüdür. Mükemmeliyetçilik mümkün olmayana ulaşma arzusudur.

Mükemmeliyetçi kişilerin kendilerine yönelik gerçekçi olmayan yüksek beklentileri ve bu beklentilere ulaşma konusunda yoğun bir endişeleri vardır. Bu endişe hali ile hareket eden kişinin hata yapma olasılığı yüksektir. Öte yandan mükemmeliyetçi yapıya sahip kişilerin hayatında hataya yer yoktur. Her şey kusursuz, eksiksiz deyim yerindeyse mükemmel olmalıdır.

Fakat bu aşırı beklenti ve kaygı kendini gerçekleştiren kehanet gibi kişiye daha çok hata yaptırır. İş hayatında olduğu gibi mükemmeliyetçi kişinin sosyal hayatında da bu yapıdan kaynaklanan sorunlar görülmektedir. Kendisinde olduğu gibi eş, çocuk, iş arkadaşından da en mükemmeli bekleyen, kusursuzu arayan kişi, beklentileri insanın fiziksel ve zihinsel kapasitesine göre oldukça yüksek olduğu için sonuçlar karşısında sürekli olarak hayal kırıklığına uğramakta ve kaygısı artmaktadır. Karşı tarafa hissettirdiği bu yüksek beklenti ve kusursuz olma zorunluluğu da ne yazık ki kişinin ikili ilişkilerde anlaşılmamasına ve zamanla içe kapanarak özellikle duygusal açıdan toplumdan soyutlanmasına neden olmaktadır. 

Mükemmeliyetçi kişilerde;  

Karar verememe, aşırı düzen, aşırı kontrol etme, biriktirme, güvence arayışı, sürekli tetikte olma gibi birtakım kişilik özellikleri vardır. Bu kişiler işlevsel olmayan davranışlara sahiplerdir. Kişinin; İş, okul, ev işleri ve temizlik, yakın ilişkiler, beslenme ve kilo, kişisel bakım, spor, sağlık vs. gibi hayatının içerisindeki birçok alanını etkileyebilir.

Mükemmeliyetçi olmanın bedeli;

  • Yalnızlık,
  • İletişim sorunları,
  • Depresyon, anksiyete gibi ruhsal sorunlar, 
  • Nörolojik hastalıklar, 
  • Yetersizlik duygusu,
  • Performans kaygısı,
  • Yeme bozuklukları, 
  • İlişki sorunları, 
  • Kronik baş ağrısı.

Erken yaşlarda başlayan mükemmeliyetçilik profesyonel destek alınmadığı takdirde ileriki yaşlarda birçok ciddi sağlık sorununa yol açabilir. 

Mükemmeliyetçiliğin nedenleri: 

  • Koşullu sevgi,
  • Anne-babanın mükemmeliyetçi olması, 
  • Güvensiz ve tutarsız bir ortamda büyümek, 
  • Fiziksel ve psikolojik şiddete maruz kalmak.

Erken çocukluk döneminde koşullu sevgi ile büyüyen kişilerde Mükemmeliyetçiliğin görülme riski yüksektir. Örneğin, anne babanın ‘yalnızca başarılı olursam sevilirim, değer görürüm ve onaylanırım’ düşüncesini çocuğa hissettirmesi, çocuğun sevgi ve ilgi görmek için çevresi tarafından sürekli onay alma ve takdir görme isteğini ortaya çıkarır. Çocuklar da ancak takdir edildikleri ölçüde ve başkalarının değer verdiği kadar kendilerine değer vermeyi öğrenir. Çocuğun daha yeni yeni oluşmaya başlayan karakteri ve özgüveni dış etmenlere bağlı olarak şekillenir.

Anne babası ya da çevresi tarafından yeterli değeri, sevgiyi alamayan çocuk daha çok sevgi, ilgi alabilmek için her konuda başarılı, mükemmel olması gerektiğine dair çarpıtılmış bir inanç geliştirir. Sevgi, saygı, ilgi onlar için ancak başarı karşısında verilen bir ödüldür. Oysaki gerçek sevgi koşulsuzdur sadece insan olmanın getirdiği varoluş hali sevilmek ve saygı görmek için yeterlidir.

Sağlıklı ortamda büyüyen bir çocuk koşulsuz sevgiyi öğrenip özgüvenini arttırırken, sağlıklı olmayan bir ortamda büyüyen çocuk koşullu sevildiği için özgüven sorunları yaşayarak eleştiriye karşı hassas ve son derece kırılgan bir yapıda olacaktır. Bu durum bir hastalıktan çok erken yaşta gelişen bir kişilik yapısı olduğu için ise kişi ergenlik dönemine geldiğinde ve sonrasında da bu yapı artarak devam edecektir.  

Koşullu sevginin yanı sıra, anne babanın mükemmeliyetçi yapıda olması bu yapının çocuk öğrenmeyi ilk olarak davranış/taklit ile edindiği için davranış yoluyla bilinçsiz şekilde çocuğa aktarılmasına neden olabilir. Güvensiz bir ortamda büyümek, ev içerisinde aile üyelerinin çocuğa net olmaması, belirsiz davranması, duygusal olarak dengesiz olması da çocuğun savunma mekanizması olarak mükemmeliyetçi bir yapıya bürünmesine neden olabilir.

Fiziksel ve duygusal şiddete maruz kalmış, istismar öyküsü olan bireylerin de yine kendilerini dış dünyaya karşı korumak için mükemmeliyetçi bir yapıya sahip oldukları uzmanlar tarafından gözlemlenmiştir. 

Mükemmeliyetçi yapıdan korunmak için; 

Öncelikle mükemmel olmadığımızı kendimize kabul ettirmeliyiz. Mükemmel olmamayı ne kadar normalize edersek, mükemmele ulaşma arzumuz o kadar azalacaktır. Elimizden gelenin en iyisini yapmak ile mükemmeliyetçilik arasındaki farkı anlamamız da bizi bu hastalıktan koruyacaktır.

Çünkü birinde kişi yaptığı işten zevk alıp, işin sonucunda rahat bir ruh halinde iken, mükemmeliyetçi kişi işi bitirmek ve en iyisini yapmak adına yoğun bir tempoda, stres ve  aşırı kaygı ile savaşacak günün sonunda ise ruhen de bedenen de tükenecektir. 

Buna ek olarak;

  • Yapabileceklerimiz konusunda gerçekçi olmak, 
  • Ya hep ya hiç düşünce yapısından uzaklaşmak,  
  • Eleştiriye açık olmak,
  • Hatayı kabul etmemek yerine hatayı anlamaya çalışmak,  
  • Kendimize hata yapma şansını verebilmek.

Mükemmeliyetçiliğin bizlerde yarattığı olumsuz etkileri azaltmak, bedenen ve ruhen hastalıklardan korunmak, iyi olma halimizi koruyabilmek için başlıca uygulamamız gereken çözüm yollarıdır. Mükemmeliyetçi yapının beraberinde getirdiği ruhsal problemlerle başa çıkabilmek için mutlaka terapi desteği önerilmektedir. 

Bu bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız.

Bu içerik kayıt tarihindeki bilimsel verilerle hazırlanmış olup LifeClub Sağlık Hizmetleri Medikal Direktörlüğü tarafından kontrol edilmiştir.

Size özel atanacak LifeClub Hekimi'niz rehberliğinde bütünsel sağlık yönetimini güvenle deneyimleyebilir, daha iyi sağlıklı bir yaşam için LifeClub Wellness modülümüzle kişiye özel tasarlanacak online spor, diyet programlarını takip edebilir, ilgi alanlarınız doğrultusunda tüm içeriklere ulaşabilir ya da LifeClub Platformu'nda sağlıklı yaşama dair aradığınız hizmet ve ürünleri bulabilirsiniz. Şimdi LifeClub Dünyası'na adım atın!